τέλος;

Νομίζω ότι αυτή η προσπάθεια έκανε τον κύκλο της, έφτασε σ’ ένα τέλος.
Αυτούς τους δύο μήνες, θέλω να πιστεύω ότι:
1. Έκανε τα νεοελληνικά θέμα μιας διαφορετικής συζήτησης, πολύ ουσιαστικής και χωρίς τα σχολικά «κλισέ». Αξιοποίησε το Διαδίκτυο ως εργαλείο αποτελεσματικής, διερευνητικής μάθησης.
2. Έδειξε κάποιες από τις δυνατότητες του η/υ και των blogs και έδωσε ώθηση στη διαμόρφωση μιας διαδικτυακής κοινότητας.
Αυτό το τέλος, λοιπόν, έρχεται αφού ήδη έχουν γίνει πολλά ξεκινήματα...

Ευχαριστώντας, κατά πρώτο λόγο, τους μαθητές του Β2

Βασίλης Συμεωνίδης
http://users.sch.gr/symfo/
http://smnds.blogspot.com/

Νίκος Καββαδίας

Πούσι

Στην Ελένη Χαλκιούση

'Επεσε το πούσι αποβραδίς
το καραβοφάναρο χαμένο
κι έφτασες χωρίς να σε προσμένω
μες στην τομονιέρα να με δείς.

Κάτασπρα φοράς κι έχεις βραχεί ,
πλέκω σαλαμάστρα τα μαλιά σου.
Κάτω στα νερά του Port Pegassu
βρέχει πάντα τέτοιαν εποχή.

Μας παραμονεύει ο θερμαστής
με τα δυο του πόδια στις καδένες.
Μην κοιτάς ποτέ σου τις αντένες
με την τρικυμία, θα ζαλιστείς.

Βλαστημά ο λοστρόμος τον καιρό
κι είν' αλάργα τόσο η Τοκοπίλα.
Από να φοβάμαι να καρτερώ
κάλλιο περισκόπιο και τορπιλα.

Φύγε! Εσέ σου πρέπει στέρεα γη.
Ηρθες να με δεις κι όμως δε μ' είδες
έχω απ' τα μεσάνυχτα πνιγεί
χίλια μίλια πέρ' απ' τις Εβρίδες.

Λύχνος του Aλαδίνου

Στο N. Xατζηκυριάκο-Γκίκα

Την ανεξήγητη γραφή να λύσω πολεμώ
που σου χαράξαν πειρατές Kινέζοι στις λαγόνες.
Γυμνοί με ξύλινους φαλλούς τριγύρω απ' το λαιμό,
μας σπρώχναν προς τη θάλασσα με τόξα οι Παταγόνες.

Κόκκαλο ρίξε στο σκυλί το μαύρο που αλυχτά
και στείλε τη «φιγούρα» μας στον πειρατή ρεγάλο.
Πες μου, πού βρέθηκε η στεριά στου πέλαου τ' ανοιχτά
και το δεντρί με το πουλί που κρώζει το μεγάλο;

Για το άστρο της Aνατολής κινήσαμε μικροί.
Πουλί, πουλάκι στεριανό, θάλασσα δε σου πρέπει!
Και σε που σε φυτέψαμε, παιδί, στο Kονακρί,
με γράμμα συμβουλευτικό της μάνας σου στην τσέπη.

Του ναύτη δώσ' του στη στεριά κρεβάτι, και να πιει.
―Όλο τον κόσμο γύρισες, μα τίποτα δεν είδες...―
Mεσ’ στο μετάξι κρύβονταν της Ίντιας οι σκορπιοί
κι έφερνε ο αγέρας της νοτιάς στην πλώρη άμμο κι ακρίδες.

Σημάδι μαύρο απόμεινε κι ας έσπασε ο χαλκάς.
―Στην αγορά του Aλιτζεριού δεμένη να σε σύρω.―
Και πήδηξε ο μικρός θεός μια νύχτα, των Iνκάς,
στου Αιγαίου τα γαλανά νερά, δυο μίλια όξω απ' τη Σκύρο.

Mεσάνυχτα και ταξιδεύεις δίχως πλευρικά!
Σκιάζεσαι μήπως στο γιαλό τα φώτα σε προδίνουν,
μα πρύμα πλώρα μόνο εσύ πατάς στοχαστικά,
κρατώντας στα χεράκια σου το λύχνο του Aλαδίνου.

Στρατής Μυριβήλης, μυστική παπαρούνα

περίληψη (από τη Τίνα Μ.)

___Μια φεγγαρόλουστη βραδιά σ' ένα χαράκωμα κάπου στο Μακεδονικό μέτωπο, ένας τραυματισμένος στρατιώτης αφουγκραζόταν τη νεκρική σιωπή. Στην προσπάθειά του ν' απομακρυνθεί από το χαράκωμα, αντίκρυσε στο εσωτερικό ενός γεώσακου ένα θέαμα που τον χαροποίησε και τον συγκίνησε ιδιαίτερα. Ήταν μια παπαρούνα που του θύμισε πως υπάρχει ακόμη ελπίδα και ζωή στο ''περιβόλι του Θανάτου''. Την ''περιέθαλψε'' με στοργή ώστε να την προστατέψει από τα βλέμματα των άλλων και την άγγιζε σαν να επρόκειτο για αγαπημένο πρόσωπο. Η αίσθηση γαλήνης και ευτυχίας που του άφησε αυτή η ''συνάντηση'' ήταν ικανή να τον κρατήσει ξάγρυπνο την υπόλοιπη νύχτα.

αποσπάσματα από το κείμενο

___Για μια στιγμή πάλι μου περνά η ιδέα πως ετούτη η μοναξιά είναι αληθινή. Πως τάχα σηκώθηκαν όλοι και φύγανε και μ' άφησαν μονάχον, ολομόναχον εδώ πάνω. Τότες μια κρυάδα περνά, λεπίδι, την καρδιά μου. Θα προτιμούσα να ξέρω πως ζούνε γύρω μου κρυμμένοι άνθρωποι, κι ας ήτανε μόνο οχτροί.

___Λοιπόν τότες έγινε μιαν αποκάλυψη! Μόλις ξεφούσκωσε αυτό το σακί, χαμήλωσε η καμπούρα του και ξεσκέπασε στα μάτια μου μια μικρήν ευτυχία. Αχ, μου 'καμε τόσο καλό στην ψυχή, λίγο ακόμα και θα πατούσα μια τσιριξιά χαρά.
Ήταν ένα λουλούδι εκεί! Συλλογίσου. Ένα λουλούδι είχε φυτρώσει εκεί μέσα στους σαπρακιασμένους γεώσακους. Και μου φανερώθηκε έτσι ξαφνικά τούτη τη νύχτα που 'ναι γιομάτη θάματα. Απόμεινα να το βλέπω σχεδόν τρομαγμένος. Τ' άγγισα με χτυποκάρδι, όπως αγγίζεις ένα βρέφος στο μάγουλο. Είναι μια παπαρούνα.

___Ξαφνικά με γεμίζει μια έγνοια, μια ζωηρή ανησυχία πως κάτι μπορεί να πάθει τούτο το λουλούδι, που μ' αυτό μου αποκαλύφθηκε απόψε ο Θεός. Παίρνω τότες στη ράχη ένα γερό τσουβάλι (δαγκάνω τα χείλια από την ξαφνική σουβλιά του ποδιού), και τ' ακουμπώ με προφύλαξη μπροστά στο λουλούδι. Έτσι λέω θα 'ναι πάλι κρυμμένο για όλους τους άλλους. Χαμογελώ πονηρά. Κατόπι σηκώνουμαι ξανά στα νύχια κι απλώνω το μπράτσο έξω. Ναι. Το άγγισα λοιπόν πάλι! Τρεμουλιάζω από ευτυχία. Νιώθω τα τρυφερά πέταλα στις ρώγες των δαχτύλων. Είναι μια ανεπάντεχη χαρά της αφής. Μέσα στο χέρι μου μυρμιδίζει μια γλυκιά ανατριχίλα. Ανεβαίνει ως τη ράχη. Είναι σαν να πεταλουδίζουν πάνω στην επιδερμίδα τα ματόκλαδα μιας αγαπημένης γυναίκας. Φίλησα τις ρώγες των δαχτύλων μου. Είπα σιγά σιγά:
Καληνύχτα… καληνύχτα και να 'σαι βλογημένη.

ξενοφοβία και ρατσισμός

Μία έρευνα του για την ξενοφοβία και το ρατσισμό στη νεοελληνική κοινωνία.

(Το ντοκιμαντέρ μετά τη συμμετοχή του στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης έγινε διεθνώς δεκτό με πολύ ευνοϊκά σχόλια και παρουσιάστηκε από το Στέλιο Κούλογλου στη Βαρκελώνη.)

___Το Μάρτιο του 1998 η κοινοτική αρχή στο Παλαιό Κεραμίδι, ένα χωριό στο νομό Πιερίας, απαγόρευσε την κυκλοφορία των Αλβανών μεταναστών μετά τη δύση του ηλίου. Το μέτρο αυτό, που επιβλήθηκε για να περιορίσει την αυξανόμενη εγκληματικότητα, προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις.
___Σχεδόν ένα χρόνο μετά, το "Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα" επισκέφτηκε το Παλιό Κεραμίδι και κάλεσε τους κατοίκους σε δύο δημόσιες συζητήσεις. Στην αρχή, σχεδόν όλοι οι κάτοικοι υπερασπίστηκαν την απόφαση. Προβλήθηκε τότε στους παριστάμενους ένα ντοκιμαντέρ που είχε γυριστεί στις Η.Π.Α. με θέμα την αντιμετώπιση των ελλήνων μεταναστών στην Αμερική στην αρχή του αιώνα.
___Όπως αφηγούνται επιζώντες εκείνης της εποχής και ιστορικοί, οι Έλληνες είχαν πέσει θύματα ρατσιστικών διακρίσεων και προκαταλήψεων εναντίον των μεταναστών. Όταν έφταναν στην Αμερική τους έβαζαν σε καραντίνα και τους υπέβαλαν σε εξονυχιστικές ιατρικές εξετάσεις και ανακρίσεις. Όσοι κατάφερναν να περάσουν τις εξετάσεις προσλαμβάνονταν με χαμηλότατους μισθούς στις ανθυγιεινές δουλειές που δεν έκαναν οι Αμερικανοί. Στο Νότο σημειώνονταν συχνά συγκρούσεις μεταξύ των μελών της Κου-Κλουξ-Κλαν και των Ελλήνων.
___Στη συνέχεια της συζήτησης με τους κατοίκους στο Παλαιό Κεραμίδι αποκαλύφθηκε ότι στο χωριό τους δεν είχε συμβεί κανένα σοβαρό επεισόδιο από τους Αλβανούς. Ορισμένοι παραδέχτηκαν ότι η συμπεριφορά τους απέναντί τους ήταν ίδια με αυτή των Αμερικανών απέναντι στους Έλληνες μετανάστες. Άλλοι όμως είπαν ότι αυτά συνέβαιναν παλαιότερα. Τότε στους παρευρισκομένους προβλήθηκε ένα δεύτερο ντοκιμαντέρ για ένα πρόσφατο επεισόδιο εναντίον ενός Έλληνα μετανάστη στη Γερμανία.

ένας έλληνας εστιάτορας γίνεται στόχος νεαρών ακροδεξιών.

___Θύμα της προκατάληψης και του μίσους για τους ξένους έπεσε το Νοέμβριο του 1997 ο Έλληνας εστιάτορας Τάσος Δ. στο Χένινγκσντορφ της ανατολικής Γερμανίας. Έξω από το μαγαζί του είχε συγκεντρωθεί ομάδα νεαρών ακροδεξιών που φώναζε ρατσιστικά συνθήματα. Όταν του έσπασαν την προθήκη στην είσοδο του καταστήματος βγήκε έξω να ζητήσει το λόγο.
___Το ντοκιμαντέρ καταγράφει λεπτό προς λεπτό τη δραματική βραδιά που θα καταλήξει στο σοβαρό τραυματισμό του Δ. και τη μυθιστορηματική σύλληψη του δράστη. Ο δράστης καταδικάζεται σε ελαφριά ποινή, γεγονός που αντανακλά τη μεροληψία εναντίον των ξένων καθώς και την ανοχή της ανατολικογερμανικής κοινωνίας απέναντι στους νεοναζί.
___Στην ανατολική Γερμανία, όπου οι κάτοικοι δεν ήταν συνηθισμένοι να ζουν μαζί με ξένους, το έδαφος για το ρατσισμό και την ξενοφοβία ήταν πρόσφορο.
"Οι Ανατολικογερμανοί αισθάνθηκαν αδύναμοι μετά την ενοποίηση των δύο Γερμανιών" εξηγεί ο Δημήτρης Δ., γιος του εστιάτορα, "έτσι ψάχνουν να βρουν κάποιον πιο αδύναμο για να ξεσπάσουν. Και βρίσκουν τους ξένους".
___Στο Παλαιό Κεραμίδι οι παρευρισκόμενοι έχουν διαφορετικές αντιδράσεις μετά την προβολή και του δεύτερου ντοκιμαντέρ. Άλλοι δηλώνουν ότι δεν είναι ρατσιστές και ότι οι Αλβανοί στο χωριό τους περνούν θαυμάσια ενώ άλλοι παραδέχονται ότι "χρησιμοποιούμε τους Αλβανούς για να ξεσπάσουμε χωρίς να μας έχουν κάνει τίποτα".

Κατέλαβαν το σχολείο

Κατέλαβαν το σχολείο για να μη γραφτούν Tσιγγανόπουλα
δημοσίευμα στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ , 03-06-2004

___Το Δημοτικό Σχολείο στα Σαγαίικα Αχαΐας κατέλαβαν χθες το πρωί γονείς μαθητών, προκειμένου να εμποδίσουν την εγγραφή Τσιγγανόπουλων για την ερχόμενη σχολική χρονιά. Όπως μάλιστα ισχυρίσθηκαν, η παρουσία των παιδιών των Τσιγγάνων δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στη λειτουργία του σχολείου και την εκπαίδευση των παιδιών τους.
___Σύμφωνα με τους γονείς που προχώρησαν στην κατάληψη του σχολείου, θα πρέπει να δημιουργηθούν ειδικές προπαρασκευαστικές τάξεις για να προετοιμάζονται τα παιδιά των τσιγγάνικων οικογενειών, ώστε να μπορούν στη συνέχεια ομαλά να εντάσσονται στις τάξεις, ανάλογα με την ηλικία και το επίπεδο των γνώσεών τους. Η πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων κ. Ελένη Σαλομαλίδη, μάλιστα, ισχυρίσθηκε ότι «οι γονείς των Τσιγγάνων δεν ενδιαφέρονται να μάθουν γράμματα τα παιδιά τους και τα έγραψαν στο σχολείο για να εισπράξουν τη σχετική επιδότηση που χορηγεί το κράτος».
___Το Δημοτικό Σχολείο στα Σαγαίικα είναι ενταγμένο σε πιλοτικό πρόγραμμα που συντονίζουν τα Πανεπιστήμια Ιωαννίνων και Πατρών. Από τα 120 παιδιά του Δημοτικού τα 70 είναι Τσιγγανόπουλα. Η κατάληψη έληξε με παρέμβαση του δημάρχου της περιοχής Ανδρέα Παναγιωτόπουλου, ο οποίος ζήτησε να λειτουργήσει στην περιοχή ειδικό σχολείο μόνο για τα παιδιά των Τσιγγάνων με ειδικευμένο προσωπικό και ανάλογο πρόγραμμα εκπαίδευσης, ώστε να μπορούν στη συνέχεια να παρακολουθούν ομαλά το εκπαιδευτικό πρόγραμμα.

Μπορείτε να σχολιάσετε ελεύθερα το κείμενο.
Ενδεικτικές κατευθυντήριες «τεχνικές» οδηγίες σύμφωνα με τις ανάγκες διδασκαλίας του μαθήματος έκθεση – έκφραση.

1. Εντοπίστε στην είδηση τη δομή της ανεστραμμένης πυραμίδας.
2. Τι θα άλλαζε στην είδηση αν τα λεκτικά σύνολα είχαν την παρακάτω σειρά: «Γονείς μαθητών, προκειμένου να εμποδίσουν την εγγραφή Τσιγγανόπουλων, κατέλαβαν χθες το πρωί το Δημοτικό Σχολείο στα Σαγαίικα Αχαΐας.»
3. Να μετατρέψετε τη σύνταξη της προηγούμενης φράσης σε παθητική.
4. Η είδηση περιέχει ξένο σχόλιο. Να το εντοπίσετε και να σχολιάσετε το νόημά του.
5. Ποια είναι η οπτική γωνία του δημοσιογράφου; Ποια είναι η προσωπική του άποψη;
6. «Από τα 120 παιδιά του Δημοτικού τα 70 είναι Τσιγγανόπουλα». Τι θα άλλαζε στην είδηση αν έλλειπε η παραπάνω φράση;
7. Γιατί νομίζετε ότι το κράτος χορηγεί επιδότηση ώστε οι Τσιγγάνοι να στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο;

8. Ας προσπαθήσουμε να δούμε το πρόβλημα από πολλές οπτικές γωνίες ...
9. Η συζήτηση επί της ουσίας δική σας...

Γιάννης Ρίτσος, Ρωμιοσύνη

Αυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό,
αυτές οι πέτρες δε βολεύονται κάτου απ' τα ξένα βήματα,
αυτά τα πρόσωπα δε βολεύονται παρά μόνο στον ήλιο,
αυτές οι καρδιές δε βολεύονται παρά μόνο στο δίκιο.

Ετούτο το τοπίο είναι σκληρό σαν τη σιωπή,
σφίγγει στον κόρφο του τα πυρωμένα του λιθάρια,
σφίγγει στο φως τις ορφανές ελιές του και τ' αμπέλια του,
σφίγγει τα δόντια. Δεν υπάρχει νερό. Μονάχα φως.
O δρόμος χάνεται στο φως κι ο ίσκιος της μάντρας είναι σίδερο.

Μαρμάρωσαν τα δέντρα, τα ποτάμια κ' οι φωνές
μες στον ασβέστη του ήλιου.
H ρίζα σκοντάφτει στο μάρμαρο. Τα σκονισμένα σκοίνα.
Το μουλάρι κι ο βράχος. Λαχανιάζουν. Δεν υπάρχει νερό.
Όλοι διψάνε. Χρόνια τώρα. Όλοι μασάνε μια μπουκιά ουρανό
πάνου απ' την πίκρα τους.
Τα μάτια τους είναι κόκκινα απ' την αγρύπνια,
μια βαθειά χαρακιά σφηνωμένη ανάμεσα στα φρύδια τους
σαν ένα κυπαρίσσι ανάμεσα σε δυο βουνά το λιόγερμα.

Το χέρι τους είναι κολλημένο στο ντουφέκι
το ντουφέκι είναι συνέχεια του χεριού τους
το χέρι τους είναι συνέχεια της ψυχής τους -
έχουν στα χείλια τους απάνου το θυμό
κ' έχουνε τον καημό βαθιά-βαθιά στα μάτια τους
σαν ένα αστέρι σε μια γούβα αλάτι.

Όταν σφίγγουν το χέρι, ο ήλιος είναι βέβαιος για τον κόσμο
όταν χαμογελάνε, ένα μικρό χελιδόνι φεύγει μες απ' τ' άγρια γένια τους
όταν κοιμούνται, δώδεκα άστρα πέφτουν απ' τις άδειες τσέπες τους
όταν σκοτώνονται, η ζωή τραβάει την ανηφόρα με σημαίες και με ταμπούρλα.

Τόσα χρόνια όλοι πεινάνε, όλοι διψάνε, όλοι σκοτώνονται
πολιορκημένοι από στεριά και θάλασσα,
έφαγε η κάψα τα χωράφια τους κ' η αρμύρα πότισε τα σπίτια τους
ο αγέρας έριξε τις πόρτες τους και τις λίγες πασχαλιές της πλατείας
από τις τρύπες του πανωφοριού τους μπαινοβγαίνει ο θάνατος
η γλώσσα τους είναι στυφή σαν το κυπαρισσόμηλο
πέθαναν τα σκυλιά τους τυλιγμένα στον ίσκιο τους
η βροχή χτυπάει στα κόκαλά τους.

Πάνου στα καραούλια πετρωμένοι καπνίζουν τη σβουνιά και τη νύχτα
βιγλίζοντας το μανιασμένο πέλαγο όπου βούλιαξε
το σπασμένο κατάρτι του φεγγαριού.

Το ψωμί σώθηκε, τα βόλια σώθηκαν,
γεμίζουν τώρα τα κανόνια τους μόνο με την καρδιά τους.

Τόσα χρόνια πολιορκημένοι από στεριά και θάλασσα
όλοι πεινάνε, όλοι σκοτώνονται και κανένας δεν πέθανε -
πάνου στα καραούλια λάμπουνε τα μάτια τους,
μια μεγάλη σημαία, μια μεγάλη φωτιά κατακόκκινη
και κάθε αυγή χιλιάδες περιστέρια φεύγουν απ' τα χέρια τους
για τις τέσσερις πόρτες του ορίζοντα.

Μπορείτε να συμβουλευτείτε τις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου.
Ωστόσο δεν είναι ανάγκη να τις ακολουθήσετε. Μπορείτε να δώσετε τη δική σας οπτική που ίσως είναι και πιο ουσιώδης.

Μέσα Μαζικής Ε............. (συμπληρώστε...)

... μια σειρά από λέξεις που θα μπορούσαν να ερμηνεύσουν το τρίτο γράμμα (τις λέξεις βρήκε το Β2 του 3ου Λυκείου στις 1 Νοέ 2007)

Εγκαθίδρυσης
Εγκατάλειψης
Ειρηνοποίησης
Εκδήλωσης
Έκδοσης
Εκκένωσης
Έκλειψης
Εκμετάλλευσης
Εκπαίδευσης
Εκπομπής
Έκρηξης
Εκφοβισμού
Έλλειψης
Ενημέρωσης
Εξαθλίωσης
Εξαναγκασμού
Εξανδραποδισμού
Εξάντλησης
Εξαπάτησης
Εξάρτησης
Εξάρτυσης
Εξαχρείωσης
Εξέγερσης
Εξέτασης
Εξήγησης
Εξημέρωσης
Εξορίας
Εξουσίας
Εξύβρισης
Εξύμνησης
Εξωτερίκευσης
Επανάστασης
Επανασύνδεσης
Επαναφοράς
Επανεμφάνισης
Επανένταξης
Επέμβασης
Επηρεασμού
Επίδειξης
Επικαιρότητας
Επικοινωνίας
Επικράτησης
Επιλογής
Επίπληξης
Επιπολαιότητας
Εργασιομανίας
Ευστροφίας
Ευφράδειας


Μπορείτε να γράψετε με παραδείγματα, αιτιολόγηση ή όποιο άλλο τρόπο ανάπτυξης παραγράφου θέλετε, την άποψη σας για τα Μέσα Μαζικής Ε....

Οδυσσέας Ελύτης, Άξιον Εστί (απόσπασμα)

η΄

Γύρισα τα μάτια. * δάκρυα γιομάτα
κατά το παραθύρι
Και κοιτώντας έξω * καταχιονισμένα
τα δέντρα των κοιλάδων
Αδελφοί μου, είπα * ως κι αυτά μια μέρα
κι αυτά θα τ' ατιμάσουν
Προσωπιδοφόροι * μες στον άλλον αιώνα
τις θηλιές ετοιμάζουν

Δάγκωσα τη μέρα * και δεν έσταξε ούτε
σταγόνα πράσινο αίμα
Φώναξα στις πύλες * κι η φωνή μου πήρε
τη θλίψη των φονιάδων
Μες στης γης το κέντρο * φάνηκε ο πυρήνας
που όλο σκοτεινιάζει
Κι η αχτίδα του ήλιου * γίνηκε, ιδέστε
ο μίτος του Θανάτου!

Ω πικρές γυναίκες * με το μαύρο ρούχο
παρθένες και μητέρες
Που σιμά στη βρύση * δίνατε να πιούνε
στ' αηδόνια των αγγέλων
Έλαχε να δώσει * και σ' εσάς ο Χάρος
τη φούχτα του γεμάτη
Μέσ' απ' τα πηγάδια * τις κραυγές τραβάτε
αδικοσκοτωμένων

Τόσο δεν αγγίζουν * η φωτιά με το άχτι
που πένεται ο λαός μου
Του Θεού το στάρι * στα ψηλά καμιόνια
το φόρτωσαν και πάει
Μες στην έρμη κι άδεια * πολιτεία μένει
το χέρι που μονάχα
Με μπογιά θα γράψει * στους μεγάλους τοίχους
ΨΩΜΙ ΚΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Φύσηξεν η νύχτα * σβήσανε τα σπίτια
κι είναι αργά στην ψυχή μου
Δεν ακούει κανένας * όπου κι αν χτυπήσω
η μνήμη με σκοτώνει
Αδελφοί μου, λέει * μαύρες ώρες φτάνουν
ο καιρός θα δείξει
Των ανθρώπων έχουν * οι χαρές μιάνει
τα σπλάχνα των τεράτων

Γύρισα τα μάτια * δάκρυα γιομάτα
κατά το παραθύρι
Φώναξα στις πύλες * κι η φωνή μου πήρε
τη θλίψη των φονιάδων
Μες στης γης το κέντρο * φάνηκε ο πυρήνας
που όλο σκοτεινιάζει
Κι η αχτίδα του ήλιου * γίνηκε, ιδέστε
ο μίτος του Θανάτου!

1. Ποιες επιδράσεις του Υπερρεαλισμού μπορούμε να διακρίνουμε στο απόσπασμα;
2. Μπορείτε να απόσπασμα ως μια εναλλαγή χρωμάτων; Τι συναισθήματα μπορεί να προκαλούνται στον αναγνώστη;

3. Ο Ελύτης της "Μαρίνας των βράχων" και του "Άξιον Εστί". Σύγκριση.

(Φυσικά μπορούμε να προσεγγίσουμε το ποίημα, όπως και κάθε κείμενο, με τον τρόπο και την οπτική που θέλει ο καθένας. Είναι αυτονόητο δικαίωμα του αναγνώστη.)

Μ. Καραγάτσης, Γιούγκερμαν

Κριτική παρουσίαση και συζήτηση για το μυθιστόρημα στο http://anagnosi.blogspot.com/2008/01/blog-post_20.html

Οδυσσέας Ελύτης, Η Μαρίνα των βράχων

Έχεις μια γεύση τρικυμίας στα χείλη - Μα που γύριζες
Ολημερίς τη σκληρή ρέμβη της πέτρας και της θάλασσας
Αετοφόρος άνεμος γύμνωσε τους λόφους
Γύμνωσε την επιθυμία σου ως το κόκαλο
Κι οι κόρες των ματιών σου πήρανε τη σκυτάλη της Χί-
μαιρας
Ριγώνοντας μ' αφρό τη θύμηση!
Που είναι η γνώριμη ανηφοριά του μικρού Σεπτεμβρίου
Στο κοκκινόχωμα όπου έπαιζες θωρώντας προς τα κάτω
Τους βαθιούς κυαμώνες των άλλων κοριτσιών
Τις γωνιές όπου οι φίλες σου άφηναν αγκαλιές τα δυο-
σμαρίνια

- Μα που γύριζες
Ολονυχτίς τη σκληρή ρέμβη της πέτρας και της θάλασσας
Σού 'λεγα να μετράς μέσ' στο γδυτό νερό τις φωτεινές του
μέρες
Ανάσκελη να χαίρεσαι την αυγή των πραγμάτων
Η πάλι να γυρνάς κίτρινους κάμπους
Μ' ένα τριφύλλι φως στο στήθος σου ηρωίδα ιάμβου.

Έχεις μια γεύση τρικυμίας στα χείλη
Κι ένα φόρεμα κόκκινο σαν το αίμα
Βαθιά μέσ' στο χρυσάφι του καλοκαιριού
Και τ' άρωμα των γυακίνθων - Μα που γύριζες

Κατεβαίνοντας προς τους γιαλούς τους κόλπους με τα
βότσαλα
Ήταν εκεί ένα κρύο αρμυρό θαλασσόχορτο
Μα πιο βαθιά ένα ανθρώπινο αίσθημα που μάτωνε
Κι άνοιγες μ' έκπληξη τα χέρια σου λέγοντας τ' όνομα του
Ανεβαίνοντας ανάλαφρα ως τη διαύγεια των βυθών
Όπου σελάγιζε ο δικός σου ο αστερίας.

Άκουσε, ο λόγος είναι των στερνών η φρόνηση
Κι ο χρόνος γλύπτης των ανθρώπων παράφορος
Κι ο ήλιος στέκεται από πάνω του θηρίο ελπίδας
Κι εσύ πιο κοντά του σφίγγεις έναν έρωτα
Έχοντας μια πικρή γεύση τρικυμίας στα χείλη.

Δεν είναι για να λογαριάζεις γαλανή ως το κόκαλο άλλο
καλοκαίρι
Για ν' αλλάξουνε ρέμα τα ποτάμια
Και να σε πάνε πίσω στη μητέρα τους,
Για να ξαναφιλήσεις άλλες κερασιές
Ή για να πας καβάλα στο μαΐστρο

Στυλωμένη στους βράχους δίχως χτες και αύριο,
Στους κινδύνους των βράχων με τη χτενισιά της θύελλας
Θ' αποχαιρετήσεις το αίνιγμά σου.

1. Μπορούμε να διαλέξουμε ελεύθερα "ένα στίχο που κάτι μας είπε". Τί;
2. Το ποίημα είναι ένα παιχνίδι χρωμάτων και γεύσεων, ίσως και άλλων αισθήσεων. Μπορείτε να εντοπίσετε στίχους που εξελίσσεται αυτό το παιχνίδι;
3. Το ποίημα είναι αφήγηση της ενηλικίωσης. Μπορείτε να τεκμηριώσετε αυτή την κρίση;

Εμπειρίκος και υπερρεαλισμός

Καθώς έβλεπα τα νερά να πέφτουν από ψηλά και να εξακολουθούν γάργαρα τον δρόμο τους, σκέφθηκα πόσον ενδιαφέρον θα ήτο, αν μπορούσα να χρησιμοποιήσω και στις σφαίρες της ποιητικής δημιουργίας, το ίδιο προτσές που καθιστά το κύλισμα, ή την πτώσι των υδάτων, μια τόσο πλούσια, γοητευτική και αναμφισβήτητη πραγματικότητα, αντί να περιγράφω αυτό το κύλισμα, ή κάποιο άλλο φαινόμενο ή γεγονός, ή κάποιο αίσθημα, ή μια ιδέα, επί τη βάσει σχεδίου ή τύπου, εκ των προτέρων καθωρισμένου.
Ήθελα, δηλαδή, να συμπεριλάβω στα ποιήματά μου, όλα τα στοιχεία που στην καθιερωμένη ποίησι, θεληματικά ή άθελά μας, αποκλείονται, ή μας ξεφεύγουν. Και ήθελα να τα συμπεριλάβω κατά τέτοιον τρόπο, ώστε ένα ποίημα να μην αποτελείται απλώς, από ένα ή περισσότερα υποκειμενικά ή αντικειμενικά θέματα λογικώς καθωρισμένα και αναπτυσσόμενα μόνον εντός συνειδητών ορίων, μα να αποτελείται από οποιαδήποτε στοιχεία που θα παρουσιάζοντο μέσα στην ροή του γίγνεσθαί του, ανεξάρτητα από κάθε συμβατική ή τυποποιημένη αισθητική, ηθική, ή λογική κατασκευή. Εν τοιαύτη περιπτώσει, συλλογιζόμουν, θα είχαμε ένα ποίημα δυναμικό και ολοκληρωτικό, ένα ποίημα αυτούσιο, ένα ποίημα γεγονός, στη θέσι μιας αλληλουχίας στατικών περιγραφών ωρισμένων γεγονότων, ή συναισθημάτων περιγραφομένων διά της άλφα ή βήτα τεχνοτροπίας. [...]

Ανδρέας Εμπειρίκος, απόσπασμα από το Αμούρ – Αμούρ, Γραπτά ή Προσωπική Μυθολογία.

Πώς ο ίδιος ο ποιητής αντιλαμβάνεται την "τεχνοτροπία" που ακολουθεί.

για την ποίηση

-Είμαστε σκουληκάκια μικρά μικρά, Ζορμπά, αποκρίθηκα, απάνω σ' ένα φυλλαράκι γιγάντιου δέντρου. Το φυλλαράκι αυτό είναι η γης μας∙ τ' άλλα φύλλα είναι τ' αστέρια που βλέπεις να κουνιούνται μέσα στη νύχτα. Σουρνόμαστε απάνω στο φυλλαράκι μας, και το ψαχουλεύουμε με λαχτάρα∙ τ' οσμιζόμαστε, μυρίζει, βρωμάει∙ το γευόμαστε, τρώγεται∙ το χτυπούμε, αντηχάει και φωνάζει σαν πράμα ζωντανό.
Μερικοί άνθρωποι, οι πιο ατρόμητοι, φτάνουν ως την άκρα του φύλλου∙ από την άκρα αυτή σκύβουμε, με τα μάτια ανοιχτά, τα αυτιά ανοιχτά, κάτω στο χάος. Ανατριχιάζουμε. Μαντεύουμε κάτω μας το φοβερό γκρεμό, ακούμε ανάρια ανάρια το θρο που κάνουν τα φύλλα του γιγάντιου δέντρου, νιώθουμε το χυμό ν’ ανεβαίνει από τις ρίζες του δέντρου και να φουσκώνει την καρδιά μας. Κι έτσι σκυμμένοι στην άβυσσο, νογούμε σύγκορμα, σύψυχα, να μας κυριεύει τρόμος. Από τη στιγμή εκείνη αρχίζει...
Σταμάτησα. Ήθελα να πω: «Από τη στιγμή εκείνη αρχίζει η ποίηση», μα ο Ζορμπάς δε θα καταλάβαινε και σώπασα.

Ν. Καζαντζάκης, απόσπασμα από το «Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά»

Στο σώμα, στην ενθύμηση πονούμε.

Μας διώχνουνε τα πράγματα,

κι η ποίησις είναι το καταφύγιο που φθονούμε.

Κ. Καρυωτάκης, απόσπασμα από το ποίημα «κιθάρες»

Η ποίησις είναι ανάπτυξι στίλβοντος ποδηλάτου. Μέσα της
όλοι μεγαλώνουμε. Οι δρόμοι είναι λευκοί. Τ’ άνθη μιλούν.
Από τα πέταλά τους αναδύονται συχνά μικρούτσικες παιδίσκες.
Η εκδρομή αυτή δεν έχει τέλος.

Ανδρέας Εμπειρίκος, ποίημα από το «ο πλόκαμος της Αλταμίρας», «Ενδοχώρα».

Έχει ενδιαφέρον να βλέπουμε τι είναι η πoίηση για τους συγγραφείς.